Nuôi yến cần có quy hoạch rõ ràng, cụ thể

Ngày nay, mô hình nuôi Yến tại nhà không còn xa lạ nữa và đặc biệt đã rất thành công tại những tỉnh miền Trung và khu vực Đông Nam Bộ. Thế nhưng, đa phần những người nuôi Yến hiện nay ít nắm bắt được hết những kỹ thuật nuôi Yến một cách rõ ràng, đa số chỉ là những kỹ thuật "chắp vá" được, do đó những dịch vụ tư vấn nuôi yến là rất cần thiết.

Thông tin trên được đưa ra tại hội thảo “Góp ý kiến dự thảo thông tư quy định tạm thời về điều kiện nuôi chim yến” tổ chức tại TP.HCM ngày 21-5. Tuy nhiên, quan điểm kiểm soát nuôi yến như quản lý gà công nghiệp đã không nhận được sự đồng tình của nhiều doanh nghiệp.

Nuôi yến cần có quy hoạch rõ ràng

Theo thông tư quy định tạm thời về điều kiện nuôi chim yến sắp được ban hành, muốn làm nhà nuôi yến phải khai báo với UBND xã, phường.

Nhà xây để dẫn dụ chim yến phải đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn và được xây dựng trong vùng quy hoạch nuôi chim yến hoặc được sự chấp thuận của UBND tỉnh. Ngoài ra, các chủ nhà yến và cơ sở chế biến yến sào Nha Trang phải đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh thú y, môi trường và vệ sinh an toàn thực phẩm.

Theo Cục Chăn nuôi, hiện có khoảng 700 cơ sở nuôi chim yến với trên 1.500 nhà yến ở nhiều tỉnh thành trong cả nước, trong đó tập trung nhiều nhất từ Khánh Hòa vào phía Nam. Mỗi năm các nhà yến này cho sản lượng 10 tấn yến sào Nha Trang các loại. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hoàng Tuấn, tổng giám đốc Công ty yến sào Nha Trang Cần Giờ Anpha, đưa ra một con số cao hơn nhiều, đó là cả nước hiện có tới 5.000-6.000 căn nhà yến.

Dù con số khác nhau nhưng cả cơ quan chức năng và doanh nghiệp đều thống nhất rằng gần như toàn bộ các căn nhà dẫn dụ yến hiện có đều xây dựng không có giấy phép, không quy hoạch.

“Ngoại trừ 10 căn nhà yến ở Cần Giờ có giấy phép theo chương trình nuôi thí điểm của TP.HCM, tất cả nhà yến còn lại đều xây dựng tự phát không theo một quy hoạch nào” – ông Tuấn nói.

Đặc biệt, đa số nhà yến được xây dựng ở các khu đô thị, nơi tập trung mật độ dân số cao, tác động tiêu cực đến môi trường sống của cộng đồng và tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh cao. Ông Trần Quang Củi, phó giám đốc Sở NN&PTNT Kiên Giang, cho biết đến thời điểm này Kiên Giang có 11/15 huyện thị, thành phố với 159 cơ sở nuôi yến, trong đó riêng thành phố Rạch Giá có 95 cơ sở.

Tương tự, ở Ninh Thuận hiện có 77 cơ sở nuôi yến thì thành phố Phan Rang – Tháp Chàm có gần 60 cơ sở. Theo đánh giá của cơ quan chức năng, nhà yến xây mới ngày một nhiều nhưng hiệu quả đầu tư thì không cao như mong đợi.

“Rất nhiều nhà yến xây dựng xong đã lâu nhưng đến nay không có yến về” – bà Đặng Phạm Minh Loan, tổng giám đốc Công ty CP Yến Việt (Ninh Thuận), nói. Chẳng hạn tại Cần Giờ, nơi tập trung khoảng 200 nhà yến, dù mỗi nhà yến đầu tư hàng tỉ đồng nhưng đến nay tỉ lệ nhà có chim yến chỉ chiếm trên 50%. Trong khi đó tại Phan Rang-Tháp Chàm chỉ có 27/59 cơ sở nuôi có chim yến trú ngụ

Ông Nguyễn Xuân Dương, cục phó Cục Chăn nuôi, cho rằng việc xây dựng nhà yến theo phong trào đã khiến nhiều nhà đầu tư có nguy cơ mất trắng khi nhà xây xong nhưng yến không về. Cùng với việc lần đầu tiên tại VN (và trên thế giới) phát hiện dịch bệnh cúm gia cầm trên chim yến hồi tháng 4, đã đến lúc cần đưa nghề nuôi chim yến vào ngành kinh doanh có điều kiện.

Phải quản lí chặt chẽ, không thể để tự phát

Theo các doanh nghiệp xuất khẩu yến sào Nha Trang, hiện việc buôn bán yến sào Nha Trang giữa các quốc gia ngày càng trở nên khó khăn do các quy định chặt chẽ về thú y và nguồn gốc sản phẩm. Do đó, VN cũng phải thay đổi cách quản lý theo hướng chuyên nghiệp hóa để đáp ứng các yêu cầu của nhà nhập khẩu. Ông Nguyễn Hoàng Tuấn cho rằng yến sào Nha Trang là sản phẩm cao cấp mà con người dùng trực tiếp, do đó cần phải quản lý chặt chẽ chứ không thể phát triển tự phát như thời gian qua.

“Thông tin dịch cúm gia cầm trên yến thời gian qua đã ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước cũng như giá yến sào Nha Trang xuất khẩu. Để lấy lại lòng tin của người tiêu dùng, Nhà nước cần có những quy định nghiêm ngặt về quy trình nuôi, quy trình chế biến yến sào Nha Trang trước khi đưa ra thị trường” – ông Tuấn nói.

Các doanh nghiệp khác cũng cho biết họ hoàn toàn đồng ý đưa nghề nuôi chim yến thành ngành có điều kiện nhưng không nhất trí quan điểm phải xây dựng nhà yến trong khu quy hoạch.

“Chim yến là loài tự nhiên hoang dã chứ không như con gà công nghiệp, cơ sở nào để Bộ NN&PTNT cũng như các địa phương biết chúng sẽ ở đâu mà lập quy hoạch. Nếu cứ làm theo chủ quan thì nhà đầu tư sẽ chịu rủi ro khi xây dựng xong nhưng không có chim về ở” – một nhà đầu tư nuôi yến tại Long An cho biết.

Đồng quan điểm này, bà Đặng Phạm Minh Loan cho rằng yến là loài chim hoang dã có tập tính khác biệt với các vật nuôi đã thuần hóa. Chúng ở nơi nào chúng thích chứ không theo ý muốn của con người dù có áp dụng những biện pháp dẫn dụ nào đi chăng nữa.

Theo tập tính “ham vui”, tại một khu vực nhất định, nhà yến nào càng có nhiều yến ở thì càng có cơ hội thu hút được nhiều chim yến hơn nữa. Do đó, cơ hội cho những nhà yến xây sau trong cùng khu vực là không nhiều. “Việc bắt buộc các nhà đầu tư phải xây dựng nhà dẫn dụ yến trong một khu vực nhất định là không hợp lý” – bà Loan nói.

Theo ông Nguyễn Thanh Sơn – viện trưởng Viện Chăn nuôi, các nhà quản lý đang cố gắng kiểm soát một loài vật khi chưa có hiểu biết đầy đủ về nó. “Hiện VN chưa có một nghiên cứu đầy đủ về các chủng loại chim yến, tập tính, phân bố, khả năng lây truyền dịch bệnh… Do đó, nếu cứ áp dụng việc quy hoạch nuôi yến là rất khó” – ông Sơn nói. Theo ông Sơn, Malaysia không quy định điều kiện nuôi nhưng lại quy định rất chặt chẽ việc chế biến sản phẩm yến sào Nha Trang. Do đó, VN chỉ nên quy định những vùng nào cấm nuôi yến như vùng đô thị có mật độ dân cư đông, trường học, bệnh viện…, còn lại là vùng được nuôi sẽ khả thi hơn.